Nasze myślenie o ruchu i ćwiczeniach fizycznych zmienia się wraz z wiekiem. Przekraczając pewną jego granicę, zaczynamy podchodzić do nich zadaniowo. Praca z dziećmi wymaga jednak powrotu do dawnych nawyków i przyzwyczajeń, kiedy to celem wciąż jeszcze była dobra zabawa. Nakłonienie dziecka do współpracy w czasie zajęć, w tym lekcji WF, w kategoriach podejmowania wyzwań i dążenia do realizacji określonych założeń programowych z gruntu skazane jest na niepowodzenie.
Prawidłowe przygotowanie malucha do intensywnie spędzonego czasu na boisku, w hali sportowej czy na świeżym powietrzu wymaga zrozumienia, że celem nie jest ramowa praca. Na tym etapie liczy się stworzenie warunków, w których dziecko, czując się w pełni swobodnie, zechce zaangażować się w ćwiczenia, otworzy na stawiane przed nim wyzwania, chętniej zintegruje z grupą, a przede wszystkim będzie dobrze bawić. Nie sposób bez większego wysiłku zadbać o zdrowie i zwiększyć możliwości ruchowe. Można jednak zadbać o to, aby wychowanie fizyczne kojarzyło się z czymś więcej niż biegiem na ocenę.
Nowe bodźce, które zachęcą do aktywności fizycznej – kreatywność w pracy z dziećmi
Możliwość efektywnego wykorzystania energii kumulowanej w czasie nauki oraz przesiadywania przy laptopach i smartfonach ma teraz większe znaczenie w prawidłowym rozwoju dziecka niż kiedykolwiek wcześniej. Brak łatwości w inicjowaniu zabaw ruchowych na podwórku czy ograniczona samodzielność sprawiają, że wiele maluchów w ogóle nie podejmuje wysiłku fizycznego.
Kreatywnie przygotowana, zabawowa forma rozgrzewki ogólnorozwojowej to dobry sposób, aby zachęcić dzieci do sportu. Ważne jednak, aby nowe bodźce nie tylko pobudziły młody organizm do pracy w sposób bezpieczny i kontrolowany, sprzyjały rozgrzaniu mięśni, lecz także pozytywnie motywowały do działania. Prawidłowa rozgrzewka z elementami gier ruchowych daje też szansę na integrację obcych środowisk w duchu wzajemnego wsparcia i współpracy.
Zestaw ćwiczeń etap 1 – „Do zabawy! Gotowi? Start!”
Dawne plany rozgrzewki na WF, które polegały na synchronicznym maszerowaniu wzdłuż boiska i skłanianiu się w przód lub na boki warto odłożyć na bok. Sekwencje typu bieg na wyścigi ze zgięciami tułowia czy trucht w miejscu z wymachami ramion można zastąpić ciekawymi sekwencjami ćwiczeń na start. Te podwyższą tętno, pobudzą układ oddechowy i nerwowy, a także poprawią mobilność stawów przedszkolaków i starszych dzieci. Zadania ogólnorozwojowe, angażujące wiele partii mięśni w sposób zrównoważony, naprawdę nie muszą być nudne — berek z łapaniem zombie, rozgrzewające zabawy taneczne, niekonwencjonalne gry z wykorzystaniem piłki — dla każdej grupy wiekowej znajdzie się coś dobrego.
Dla mniejszych dzieci, które niekoniecznie jeszcze lubią biegać, dobrze sprawdzi się gimnastyczny wariant muzyczny, w którym odpowiednio dobrana piosenka sugeruje kolejne zachowania np. naprzemienne wyskoki i przysiady, wyścigi na czworakach, wkręcanie żarówek lub zbieranie grzybków. Każda z tych zabaw zyskuje podwójne znaczenie: fizyczne oraz psychospołeczne, nie jest monotonna ani zbyt męcząca. Starszym dzieciom można zaproponować autorski tor wyzwań, zaplanowany podobnie jak w popularnych programach rozrywkowych, z wykorzystaniem możliwości przestrzennych, elementów stałych oraz dostępnych akcesoriów. Jego elementami ruchowymi mogą być: podnoszenie ciężarów, bieg tyłem czy sprint pomiędzy stacjami, który skutecznie rozgrzeje mięśnie i stawy.
Etap 2 – ćwiczenia stacjonarne: obserwacja, naśladowanie, orientacja
Równie efektywną, co zabawną formą rozgrzewki dla dzieci będzie zabawa orientacyjno-porządkowa w naśladowanie. Pomoże rozgrzać określone partie mięśni, ale też wymusi zwiększenie koncentracji. Zadania najlepiej wykonywać w kole, ponieważ wtedy dzieci mają szansę nie tylko obserwować prowadzącego, ale też siebie nawzajem. W tym przypadku ćwiczenia na rozgrzewkę na WF nie budzą niezdrowego ducha rywalizacji, ale pozwalają maluchom nabrać dystansu do własnych omyłek.
Ideą zabawy jest wydawanie poleceń, jakie ćwiczenie wykonujemy i jednoczesne wykonywanie zupełnie innego zadania. W efekcie prowadzi to do wystąpienia przezabawnych błędów w gronie naśladowców, co rozśmiesza i zachęca do większego zaangażowania. Warto też urozmaicić program ćwiczeń poprawiających wydolność organizmu o zabawy bieżne, które trenują wytrzymałość lub zręczność. Rozgrzewka, która zawierać będzie ćwiczenia z elementami celowania, rzutów, skoków i podskoków, czołgania się czy skradania będzie lepszym rozwiązaniem niż monotonne krążenia ramion lub skłony zarówno dla najmłodszych dzieci, jak i dla młodzieży.
Rozgrzewka dla dzieci etap 3 – aktywne rozciąganie
Po paru minutach dynamiczne gry ruchowe oraz ćwiczenia stacjonarne należy umiejętnie uzupełnić elementami rozciągającymi. Niezbędne jest zachowanie optymalnego czasu pracy mięśni, aby zostały dostatecznie rozgrzane, a późniejsze zwiększanie ich elastyczności okazało się skuteczne. W czasie intensywnego rozwoju dzieci, prosta gimnastyka i ćwiczenia rozciągające mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko kontuzji podczas różnych zadań sportowych. Jednocześnie sprzyjają one ograniczeniu dolegliwości związanych z bólem wzrostowym, skupiającym się w okolicach pięt czy kolan.
Na początek warto wprowadzić wypady raz na jedną raz na drugą nogę w chodzie, a także skłony ciała do boku w obu pozycjach z dodatkowym wyzwaniem np. dotknięciem głowy sąsiada w kole. Ciekawym pomysłem są ćwiczenia przy ścianie na rozciągnięcie tyłu ud, przywodzicieli, a także łydek np. w kontekście grupowego „przepychania ściany”. Na tym etapie trener może rozważyć też zabawę z elementami równowagi, np. w czasie której dzieci przemieszczają się po obwodzie koła, trzymając swoich sąsiadów za kolana, kostki czy pięty. Uelastycznienie mięśni, ścięgien i więzadeł oraz poprawa miękkości poruszania się pozwoli zwiększyć wydajność organizmu przed rozpoczęciem docelowych zabaw.
Dziecięca rozgrzewka ogólnorozwojowa na medal – liczy się plan, który przekona najmłodszych, że sport jest „fajny”
Prawidłowo zaplanowana rozgrzewka podczas lekcji WF lub zajęć dodatkowych powinna trwać nie mniej niż 7-10 minut. Czas nie jest tu jednak kluczowy. Istotą właściwego pobudzenia organizmu jest umiejętne dobranie zadań oraz stworzenie warunków, w których dzieci chętnie się ich podejmą. Zachowanie dwuetapowego „rozkładu jazdy”, wykorzystanie gier na orientację, naśladownictwa z elementami humorystycznymi oraz rywalizacji z prowadzącym pozwoli efektywnie przygotować organizm do treningu właściwego.
Ważne, aby charakter wybranych zabaw był zgodny z lubianymi przez dzieciaki formami aktywności. Rozgrzewka dla dziecka to czas i miejsce na inicjatywę, wykorzystanie posiadanych umiejętności: szybkości, siły, odwagi, sprytu, na dobre skojarzenia oraz indywidualną ekspresję. Zapewnienie swobody oraz pobudzenie fantazji maluchów, a przy tym unikanie schematów będzie najlepszą zachętą do działania, które w tle ma aktywne dbanie o zdrowie.
